W 2010 roku w Polsce miał miejsce najtragiczniejszy wypadek drogowy na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat, który obnażył jednocześnie jak niskie sumy gwarancyjne obowiązywały w ubezpieczeniach komunikacyjnych OC. Kierowca busa przewożący sezonowych pracowników zderzył się czołowo z nadjeżdżającym z naprzeciwka samochodem ciężarowym. Łącznie zginęło 18 osób – wszyscy pasażerowie busa i kierowca samochodu ciężarowego. Polisa OC kierującego busem opiewała na łączną sumę gwarancyjną 1,5 mln euro. Przy znacznej liczbie beneficjentów w postaci bliskich ofiar wypadku, cała suma gwarancyjna szybko została wyczerpana i niektórzy w ogóle nie otrzymali zadośćuczynienia finansowego za śmierć członka rodziny.
W tamtym czasie Unijna Dyrektywa 2005/14/WE nakazywała zwiększenie sumy gwarancyjnej do kwoty 2,5 mln euro w krajach członkowskich maksymalnie do 12 grudnia 2009 r. Polska dokonała zmiany regulacji, ale nakazała stosować wyższe sumy gwarancyjne w umowach zawartych po 11 grudnia 2009, natomiast ubezpieczenie OC sprawcy wypadku zostało wykupione zaledwie 4 dni wcześniej, dlatego też wysokość sumy gwarancyjnej w tej polisie wynosiła jeszcze 1,5 mln.
Na drogę postępowania sądowego przeciwko Skarbowi Państwa wystąpiła córka jednej z ofiar wypadku, reprezentowana przez adw. Ilonę Kwiecień. Kobieta na etapie postępowania likwidacyjnego nie otrzymała od ubezpieczyciela całej przysługującej kwoty zadośćuczynienia z powodu przedwcześnie wyczerpanej sumy gwarancyjnej. W ocenie mec. Ilony Kwiecień wdrożenie przez Polskę Unijnej Dyrektywy w dniu 11 grudnia 2009 r. odnosiło się również do polis komunikacyjnych zawartych lub odnowionych przed dniem wdrożenia. Pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej stanowczo zaprzeczał, jakoby miał w sposób niewłaściwy wdrożyć wyżej wymienioną dyrektywę 2005/14/WE oraz powoływał się na zasadę mówiącą o tym, że prawo nie działa wstecz i dlatego niemożliwe było zwiększenie sumy gwarancyjnej w polisach zawartych przed dniem wdrożenia Dyrektywy.
Proces sądowy trwał kilka lat – na etapie drugiej apelacji Sąd Apelacyjny w Warszawie zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z pytaniem prejudycjalnym, czy Rzeczpospolita Polska nieprawidłowo wdrożyła Unijną Dyrektywę do swojego porządku prawnego.
W wyroku C-428/20 z dnia 21 grudnia 2021 roku, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej rozstrzygnął, że ogólna zasada równego traktowania wymaga, aby poszkodowani w wypadkach, które zaistniały od dnia wdrożenia dyrektywy byli objęci polisą komunikacyjną OC z wyższą sumą gwarancyjną 2,5 miliona euro. Jednakże w ocenie TSUE zasada „prawo nie działa wstecz” nie stała na przeszkodzie ku temu, aby nowa suma gwarancyjna była stosowana również do umów ubezpieczenia komunikacyjnego zawartych przed dniem wdrożenia Unijnej Dyrektywy 2005/14/WE. A zatem nie istniały uzasadnione przeszkody, aby polisa kierowcy busa również opiewała na kwotę dwa i pół miliona euro, pomimo tego, że została zawarta przed implementacją Dyrektywy Unijnej do polskiego porządku prawnego.
W dniu 15 lipca 2022 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie, biorąc pod uwagę powyższe rozstrzygnięcie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z grudnia 2021, wydał wyrok, w którym zmienił częściowo zaskarżony wyrok SO w Warszawie z dnia 20 marca 2019 roku, I C 294/18 i zasądził od Skarbu Państwa – Ministra Finansów na rzecz córki jednej z ofiar pozostałą należną kwotę 43.000,00 zł.
Tym samym po 10 latach batalii sądowej, bliski członek ofiary wypadku komunikacyjnego pod Nowym Miastem nad Pilicą, w końcu uzyska od Skarbu Państwa należne zadośćuczynienie za utratę osoby bliskiej. Jest to niewątpliwe wielki sukces, który wyraźnie ukazuje, że wcześniej zamierzony cel uzyskania pełnej kompensacji szkody poniesionej przez klientkę reprezentowaną przez MARSHAL – Centrum Dochodzenia Odszkodowań, został w pełni osiągnięty.
21 października 2021 r. Parlament Europejski przyjął dyrektywę, w wyniku której ma wzrosnąć wysokość sum gwarancyjnych OC pojazdów mechanicznych w całej Unii Europejskiej. W przypadku szkód osobowych z 5.210.000 do co najmniej 6.450.000 euro, a szkód majątkowych z 1.050.000 do przynajmniej 1.300.000 euro. Państwa członkowskie mają 24 miesiące na wprowadzenie tych zmian do krajowych przepisów. Jeśli poszczególne kraje UE będą zainteresowane, mogą jeszcze wyżej podnieść próg maksymalnych sum gwarancyjnych OC.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie, sygn. akt.: I ACa 672/19
